Ημερίδα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ για την έρευνα στην Ελλάδα

Την Ημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ για την «Έρευνα στην Ελλάδα και τις επιπτώσεις των πρόσφατων κυβερνητικών ρυθμίσεων» άνοιξε με ομιλία του ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Αλέκος Αλαβάνος. Στη συζήτηση που έγινε σε αίθουσα του Κοινοβουλίου έλαβαν το λόγο: Μιλτιάδης Χατζόπουλος Αντιπρόεδρος ΕΙΕ Δ/ντής Ινστιτούτου Ελληνικής & Ρωμαϊκής αρχαιότητας, Κολίσης Φρατζέσκος Διευθυντής Ινστιτούτου ΙΒΕΒ του Ε.Ι.Ε., Μούσδης Γιώργος Πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων ΕΙΕ, Γιάννης Υφαντόπουλος Πρόεδρος ΕΚΚΕ, Κώστας Τσουκαλάς πρώην Πρόεδρος ΕΚΚΕ, Εμμανούηλ Δημήτρης Γραμματέας Συλλόγου Εργαζομένων ΕΚΚΕ, Δημήτρης Νιάρχος Πρόεδρος Δ.Σ. ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Χριστίνα Χαλούλου Πρόεδρος Συλλόγου Ερευνητών ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Κω/νος Τουρναβίτης Πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Βασίλης Παναγιωτόπουλος Ομότιμος Δ/ντής Ερ. ΕΙΕ, Κώστας Σέκερης Ομότιμος Δ/ντής Ερευνών πρώην Αντιπρόεδρος ΕΙΕ, Χ. Ζερεφός Πρόεδρος Αστεροσκοπείου Αθηνών, Πάνος Γεωργίου Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα – Ιδρύματα Π.Ο.Ε.Ε.Κ.Ι. (ΝΠΔΔ), Γιώργος Μπακιρτζής Αντιπρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Ερευνητικών Ιδρυμάτων Ι.Δ., Δημήτρης Θεοφιλογιαννάκης Πρόεδρος Σωματείου Εργαζομένων ΚΑΠΕ, Σταύρος Τάσος Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών, Κατσίκης Γιάννης Αντιπρόεδρος Συνδικάτου Εργαζομένων ΙΓΜΕ, Σμυρνιώτης Χάρης μέλος ΔΣ και ΔΣ ΕΚΑ, Σάββα Αικατερίνη Πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων ΕΚΚΕ, Τσιγκάνου Ιωάννα Δ/τρια Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ, Νίκος Γραμματικάκης του Ινστιτούτου Βιολογίας «Δημόκριτος», Νίκος Ζουριδάκης ερευνητής «Δημόκριτος», Παναγιώτα Γεωργοπούλου Γεωφυσικός ΙΓΜΕ, Νίκος Φακιολάς Δ/ντής Ερευνών ΕΚΚΕ, και οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Ευαγγελία Αμμανατίδου – Πασχαλίδου, Σοφία Ανδριοπούλου, Άννα Φιλίνη .

Παρευρέθηκαν εκπρόσωποι Πανεπιστημίων, Ερευνητικών Κέντρων (Νίκος Κοταρίδης Πανεπιστημιακός, Αντουανέτα Καπέλα εκπρόσωπος Διοικητικών και Τεχνικών Υπαλλήλων ΔΣ ΕΚΚΕ, Αγγελική Φωτοπούλου Ερευνήτρια Β΄ΙΕΛ/ΕΚ «Αθηνά», Μαρία Κωνσταντοπούλου Γ.Γ. Συλλόγου Ερευνητών «Δημόκριτος», Μιχελογιαννάκης Ιωάννης μέλος του Συλλόγου Εργαζομένων ΕΚΚΕ, Καμούτση Παρασκευή μέλος του Συλλόγους Εργαζομένων ΕΚΚΕ, Μπαλούρδος Διονύσης Δ/ντής Ινστιτούτου Κοινωνικής Πολιτικής ΕΚΚΕ, Ελισσάβετ ΄Αλλισον συνταξιούχος ΕΚΚΕ, Δερμούτσης Ιωάννης Γ.Γ. Συλλόγου Εργαζομένων «Δημόκριτος», Κυπριανίδου Πατρίτσια μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Εργαζομένων «Δημόκριτος», Μιχαλέας Σταύρος μέλος Δ.Σ. ΕΚΕΦΕ & εκπρόσωπος Εργαζομένων Υπαλλήλων «Δημόκριτος», Δημήτρης Δημητρόπουλος ΙΝΕ/ΕΙΕ και ο δημοσιογράφος Μπογιόπουλος Ιωάννης του περιοδικού «Ε».

Τις εργασίες της ημερίδας άνοιξε με ομιλία του ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Αλέκος Αλαβάνος. Στην ομιλία του ο Αλ. Αλαβάνος μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Είναι επίκαιρο το ζήτημα νομίζω για μας, όχι τόσο γιατί έχουν ανακοινωθεί οι ρυθμίσεις της κυβέρνησης –θα αναφερθώ σε αυτές- αλλά κυρίως γιατί θέλουμε να πούμε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν και άλλα θέματα ημερήσιας διάταξης. Και δεν είναι μόνο τα θέματα της διαφθοράς, τα οποία καλύπτουν σχεδόν αποκλειστικά τα ΜΜΕ. Εμείς θέλαμε και να κάνουμε και να δείξουμε ότι την ώρα που η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση οφείλουν να δώσουν έναν απολογισμό δικό τους, πέρα από τις έρευνες στη Γερμανία ή αλλού, να κάνουν μια έκθεση, μια ανάκριση, μια εξέταση στο εσωτερικό τους για την υπόθεση SIEMENS.

Την ίδια στιγμή θα πρέπει να σταθούμε σε θέματα τα οποία είναι πολύ πιο ουσιαστικά για τη χώρα μας.

Γιατί αν συσχετίσει κανείς το θέμα Siemens, για παράδειγμα, ή της διαφθοράς γενικότερα με το θέμα της έρευνας, φτάνει σε ένα μεγάλο ζήτημα ότι τελικά ο τρόπος που εξελίσσεται η πολιτική ζωή, τα κεντρικά πολιτικά θέματα, υποσκάπτουν και υπονομεύουν συνολικά, με την ευρύτατη έννοια, το μέλλον και την ασφάλεια της χώρας μας.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι εκτιμήσεις που μας έρχονται από χώρες οι οποίες είναι ανταγωνιστικές, είτε οικονομικά, είτε γεωπολιτικά, με την Ελλάδα είναι ότι η Ελλάδα θεωρείται εύκολος αντίπαλος. Διότι, σε μια εποχή μεγάλων ανακατατάξεων και αναδιατάξεων στη διεθνή σκηνή, η Ελλάδα, αντί να βάλει κάποιους στόχους, αντί να μελετήσει τα υπόγεια κοινωνικά και οικονομικά ρεύματα, αντί να βάλει κάποια θεμέλια, κατασπαταλά όλες τις δυνάμεις της στις υποθέσεις αυτές.

Με αυτή την έννοια θεωρούμε πολύ σημαντικό και επίκαιρο αυτό το ζήτημα και η επικαιρότητά του έρχεται και ενισχύεται από το γεγονός ότι λίγο πριν από τις ευρωεκλογές η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια σειρά μέτρα σχετικά με τα Ερευνητικά Ιδρύματα.

Εμείς θέλουμε να πούμε ότι είδαμε και βλέπουμε και στον τομέα της έρευνας τη φιλοσοφία των μεταρρυθμίσεων της Νέας Δημοκρατίας. Σας θυμίζω -και εσείς ξέρετε πολύ καλά- ότι η κυβέρνηση ψήφισε τον Απρίλιο του 2008 έναν υποτίθεται νόμο, ένα συνονθύλευμα, τον ν. 3653, ο οποίος αποδείχθηκε αδύνατο να εφαρμοστεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Μάρτιο του 2009, δύο μήνες μετά την επίσημη ημερομηνία έναρξης της εφαρμογής του, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να μεταθέσει την έναρξη ισχύος του για τον Ιανουάριο του 2010.

Και είναι εντελώς αμφίβολο αν ο νόμος αυτός μπορεί να εφαρμοστεί, τουλάχιστον όπως ψηφίστηκε. Και αυτό δίνει μια εικόνα των μεταρρυθμίσεων της Νέας Δημοκρατίας σε βασικά ζητήματα που έχουν σχέση με τη γνώση, την παιδεία, την έρευνα, την οικονομία, την κοινωνία της χώρας μας. Και θα μπορούσε να πει ότι η μόνη συμπαθής όσον αφορά στις προθέσεις μεταρρύθμιση της Ν.Δ. είναι αυτή που αφορά στον περιορισμό του καπνίσματος, παρά το γεγονός ότι βλέπουμε πως οι βλαβερές συνέπειες για τους καπνιστές σήμερα μπορούν να γίνουν με τον τρόπο που οργανώθηκε βλαβερές συνέπειες για χιλιάδες καταστηματάρχες στη χώρα μας.

Επομένως ερχόμαστε στο θέμα των Ερευνητικών Κέντρων, όπου θα έλεγα ότι η κυβέρνηση έχει μια προκλητικότητα, διότι πώς μπορεί μια κυβέρνηση να μιλάει για πανσπερμία Ερευνητικών Κέντρων όταν για παράδειγμα έχει συμβάλλει πάρα πολύ αυτή σ΄αυτό. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του κ. Στυλιανίδη στο Υπ. Παιδείας, δημιουργήθηκαν έξι ερευνητικά κέντρα στην ευρύτερη περιφέρειά του και αντίστοιχα στοιχεία βρίσκει κανείς για προηγούμενους Υπουργούς Παιδείας ή Υπουργούς Ανάπτυξης.

Είναι εντυπωσιακό επίσης, ότι η κυβέρνηση προχωράει χωρίς κανένα διάλογο, χωρίς καμία συζήτηση και χωρίς κανένα σχέδιο.

Εμείς ως ΣΥΡΙΖΑ ήδη προσπαθήσαμε να το φέρουμε μέσα στα πλαίσια του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου.

Ο Φώτης Κουβέλης και Νίκος Τσούκαλης, από τον Απρίλιο του 2009 έθεσαν θέματα σχετικά με την παύση της λειτουργίας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, με πρόσχημα την εξασφάλιση δημόσιων πόρων. Πριν από λίγες βδομάδες, τον Ιούνιο του 2009, ο Φώτης Κουβέλης και ο Περικλής Κοροβέσης ζήτησαν να ενημερωθούν για τα σχέδια για συγχώνευση του ΕΚΚΕ με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ο Γιάννης Δραγασάκης πριν από μια βδομάδα κατέθεσε επίκαιρη ερώτηση για το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.

Θεωρούμε ότι ο όλος σχεδιασμός της κυβέρνησης – αν μπορεί να μιλήσει κανείς για σχεδιασμό- στην πραγματικότητα βασίζεται σε ευκαιριακούς στόχους όπως δήθεν εξοικονομήσεις δημοσιονομικές και άλλες, και οι οποίες δεν έχουν βάση και δεν στηρίζονται πουθενά.

Ποια είναι η κριτική που κάνουμε;

Η πρώτη κριτική έχει σχέση με τον διάλογο. Δεν προηγήθηκε κανένας διάλογος με τα άμεσα εμπλεκόμενα Ερευνητικά Κέντρα. Δεν έγιναν οι αναγγελθείσες για το 2009 αξιολογήσεις και δεν προηγήθηκε καν η με βάση το νόμο απαιτούμενη εισήγηση του αρμόδιου θεσμικά Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας. Υπάρχει μόνο μια εισήγηση μιας επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου, η οποία εισηγείται ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που επαγγέλλεται το Υπουργείο. Δηλαδή εντοπίζει ως βασικό πρόβλημα την ανεπαρκή κρατική χρηματοδότηση της έρευνας με συνέπεια όλα τα ιδρύματα να αναζητούν εξωτερική χρηματοδότηση ακόμη και για τις ανελαστικές τους δαπάνες.

Το δεύτερο που εντοπίζει αυτή η έκθεση είναι ότι οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναδιάταξης του ερευνητικού ιστού της χώρας δεν μπορεί να γίνει μόνο με διοικητικές αποφάσεις διότι είναι απαραίτητο να στηρίζεται στη συνεργασία όλων των Ινστιτούτων και να προηγηθούν οι αξιολογήσεις.

Και το τρίτο. Προς το παρόν η εισήγηση δεν προτείνει καμία συγχώνευση Ερευνητικών Κέντρων. Και το λέω αυτό ξέροντας πως η δική μας άποψη δεν είναι να μείνουν τα πράγματα όπως είναι .Ξέρουμε την πανσπερμία και ξέρουμε την εκλογοθηρία και την ευκαιριακότητα στη διαμόρφωση των διαφόρων Ερευνητικών Κέντρων, αλλά δεν μπορεί να γίνει με αυτό τον τρόπο που το κάνει η κυβέρνηση.

Αντίθετα το ΕΣΕΤ προτείνει τη δικτύωση των Κέντρων Έρευνας, πράγμα το οποίο με τη σημερινή τεχνολογία στην πληροφορία είναι εύκολο και μια δικτύωση η οποία θα στηρίζεται στις αρχές της διεπιστημονικότητας. Επομένως το πρώτο ζήτημα και η πρώτη κριτική και η πρώτη αντίρρησή μας κατηγορηματική και η πρώτη αν θέλετε σημαία σε μια σύγκρουση με την κυβέρνηση για να μην περάσει αυτός ο σχεδιασμός είναι το θέμα του διαλόγου.

Το δεύτερο είναι το θέμα της εξοικονόμησης πόρων. Υποτίθεται ότι η αναδιάταξη γίνεται για εξοικονόμηση πόρων. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία οικονομικοτεχνική μελέτη. Θέλω να πω ότι άλλο είναι η αξιοποίηση και όχι η κατασπατάληση των πόρων και άλλο εξοικονόμηση.

Εμείς θεωρούμε ότι στην έρευνα δεν πρέπει να γίνει εξοικονόμηση πόρων. Στην έρευνα πρέπει να γίνει αύξηση πόρων ταυτόχρονα βέβαια με αξιολόγηση των κριτηρίων και της αποτελεσματικότητας αυτών των πόρων. Όταν ήμουν, ευρωβουλευτής από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80, ‘έβλεπα ότι αυξάνονταν τα μέλη της ΕΕ, έμπαιναν χώρες κατεστραμμένες από οικονομικές ή άλλες κρίσεις και η Ελλάδα μονίμως έμενε τελευταία στις δαπάνες για την έρευνα. Περίμενε κανείς ότι θα αλλάξει θεαματικά το σκηνικό με την είσοδο των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και αυτό δεν άλλαξε. Και αυτό δεν έγινε, έχουμε 0,6 % αν δεν κάνω λάθος του ΑΕΠ μας για την έρευνα ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 1,9%.

Στην πραγματικότητα η μόνη εξοικονόμηση πόρων θα μπορούσε να προκύψει από την συγχώνευση Διοικητικών Συμβουλίων. Αυτό όμως δεν επιτυγχάνεται δεδομένου ότι οι θέσεις στα Δ.Σ. των ερευνητικών φορέων σε πάρα πολλές περιπτώσεις δεν είναι αμειβόμενες. Επιπλέον τα προτεινόμενα μέτρα σημαίνουν απώλεια από πολλές πηγές χρηματοδότησης με την αναστολή 65 ανταγωνιστικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων ύψους 33 εκατ. ευρώ η δε μετακίνηση πολλών μονίμων και μεταπτυχιακών και μεταδιδακτορικών ερευνητών υπολογίζεται ότι θα έχει κόστος 6 εκατ. ευρώ και παραπάνω.

Άρα: διάλογος, είμαστε αντίθετοι γιατί δεν υπήρξε. Εξοικονόμηση πόρων, έχουμε άλλη φιλοσοφία και άλλη προσέγγιση στο θέμα αυτό.

Αναδιάταξη το τρίτο ζήτημα. Ενώ υποτίθεται ότι ο στόχος είναι ο εξορθολογισμός της έρευνας, θεμιτός στόχος, η αναδιάταξη εμείς θεωρούμε, με βάση κάποιες επαφές που έχουμε κάνει και με ορισμένους από εσάς και με ορισμένους που δεν είναι εδώ σήμερα, θα οδηγήσει στην αποδιοργάνωση των ερευνητικών φορέων, αφού παρακωλύεται το έργο και οι υποχρεώσεις των ερευνητών αλλά και το νέο σχήμα δεν θα είναι βιώσιμο για παράδειγμα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών όπου υπάρχει πρόβλημα με τα τρία Ερευνητικά Ινστιτούτα θετικών Επιστημών και υπάρχει πρόβλημα από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Και νομίζω ότι και λόγο μεγέθους το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών δίνει μια εικονογράφηση της όλης κατάστασης.

Ένας από τους λόγους που σήμερα επισκέπτομαι το Ηράκλειο είναι για έχουμε μια συνάντηση προγραμματισμένη με το ΙΤΕ.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, καταλήγοντας θέλω να πω ότι πρώτος στόχος μας είναι να σταματήσει αυτό το εγχείρημα της κυβέρνησης. Ξαναλέω, όχι να μην αναζητήσουμε και μοντέλο και τρόπο λειτουργίας και μείωση της πανσπερμίας και απόδοση κ.λπ. στον τομέα της έρευνας. Εμείς ζητάμε από το Υπουργείο Ανάπτυξης να αποσύρει όλες αυτές τις αθεμελίωτες αποφάσεις που ανακοίνωσε και να προχωρήσει ως οφείλει σε ουσιαστικό διάλογο με την ερευνητική κοινότητα και τους φορείς με στόχο τον πραγματικό εξορθολογισμό και την ενίσχυση των Ερευνητικών Κέντρων στην κατεύθυνση της χάραξης μιας συνεκτικής εθνικής πολιτικής για την έρευνα.

Και εδώ πρέπει να δούμε ακριβώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα ενταχθεί μια άλλη πορεία για την έρευνα, ένα πλαίσιο το οποίο δεν θα στηρίζεται στην κατάργηση της βασικής έρευνας και στην αποκλειστική κυριαρχία της αγοραίας έρευνας.

Το δεύτερο είναι ενιαίος χώρος παιδείας και έρευνας. Εμείς θεωρούμε ότι δεν μπορεί να αποκόπτεται ο χώρος της παιδείας από την έρευνα. Σκεφτόμαστε ακόμη τη σημασία τη δημιουργία ενός Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας και ξαναλέω ότι δεν μπορεί μέσα σε μια αποκοπή κάθε ομφαλίου λώρου από αυτά τα δύο και σε έναν μονόπλευρό προσανατολισμό της έρευνας σε ενισχυόμενα από την αγορά προγράμματα είτε σε εθνική βάση είτε σε Κοινοτική βάση, όπου δυστυχώς έχει επικρατήσει αυτή η αντίληψη.

Το τρίτο και τελευταίο που θέλω να πω είναι ένας εθνικός σχεδιασμός. Δεν μπορεί το καράβι με πολλά μποφόρ, που υπάρχουν σήμερα στα πλαίσια μια διεθνούς κρίσης η οποία δεν έχει εξαλειφθεί, να πλέει χωρίς να έχει σχέδιο. Δεν μπορεί να μην έχει σχέδιο για το δρομολόγιο το πλήρωμα και ένα από τα βασικά στοιχεία, αν θέλετε το πρώτο σχέδιο αφορά στα θέματα της παιδείας και της έρευνας.

Να υπογραμμίσω ξανά ότι είναι τιμή μας που είστε σήμερα μαζί μας και πιστεύω ότι θα έχουμε την ικανότητα να αξιοποιήσουμε σε ένα βαθμό τα πράγματα που θα ακούσουμε.»